Ekspertët vendas i janë bashkuar organizatave ndërkombëtare duke i bërë thirrje qeverisë shqiptare që të jetë e kujdesshme ndaj rritjes së nivelit të borxhit publik.
Pas tërmetit të vitit 2019, pandemisë COVID-19 dhe niveleve historike të shpenzimeve, përfshirë dhjetëra partneritete publiko-privat, borxhi publik shqiptar vlerësohet diku nga 80.1% në 86%.
Qeveria shqiptare nuk i numëron zyrtarisht PPP-të në borxhin publik, që do të thotë se shifra aktuale është shumë më e lartë se sa ishte paralajmëruar.
“Qeveria duhet të kontrollojë me grusht të hekurt çdo shpenzim publik dhe nga ana tjetër të përmirësojë klimën e biznesit që çon në zgjerimin e bazës tatimore që do të çojë në rritjen e të ardhurave buxhetore dhe në tre deri në pesë vjet, Shqipëria. mund të jetë në një pozitë më të mirë ekonomike”, tha ekonomisti Zef Preçi.
Ekspertët e ekonomisë i kanë kërkuar qeverisë që të jetë e kujdesshme me shpenzimet publike për të shmangur një situatë katastrofike. Qeveria aktuale premtoi uljen e borxhit publik në 60% gjatë katër viteve të ardhshme, por kjo nuk duket e mundshme.
“Për sa kohë që qeveria nuk respekton kriterin minimal për çdo vit që borxhi të jetë më i ulët se viti i kaluar, ai nuk do të ulet. Përderisa ndodh e kundërta, ky objektiv nuk ka se si të realizohet”, tha Preçi.
Qeveria ka rritur borxhin publik me rreth 2 miliardë euro në dy vitet e fundit. Pjesa më e madhe e tij u përdor për financimin e projekteve të lidhura me fatkeqësitë.
Qeveria autorizoi gjithashtu rritjen e borxhit për të financuar disa projekte afatgjata, si ndërtimi i Unazës së Re, Teatri Kombëtar dhe tuneli i Llogarasë. Në të njëjtën kohë, nevojiten fonde për rimëkëmbjen e pandemisë dhe tërmeteve.
Zgjerimi i borxhit është bërë nëpërmjet një akti normativ, duke thyer një rregull fiskal të përcaktuar në ligjin e buxhetit, i cili nuk lejon masa fiskale që rrisin borxhin në përqindje të PBB-së.
Gjatë vitit të kaluar, qeveria ka rritur borxhin publik me ritme më të shpejta se rritja ekonomike dhe pagat e vendit. Çmimet e shtëpive janë rritur gjithashtu me më shumë se 40% në katër vitet e fundit, duke çuar shumë banorë vendas jashtë tregut.
Fondi Monetar Ndërkombëtar (FMN), në raportin e tij të fundit për Shqipërinë në dhjetor të vitit të kaluar, shprehu shqetësimin për rreziqet fiskale në rritje të vendit dhe mungesën e të dhënave të sakta për projektet e partneritetit publik-privat (PPP).
Vendimet e arbitrazhit, skema e re e garancisë për sektorin privat dhe mbështetja për kompanitë e energjisë shihen gjithashtu si rreziqe të shtuara që rrisin detyrimet e pa raportuara. Javën e kaluar, Presidenti Ilir Meta paralajmëroi qeverinë se situata ka evoluar në një “krizë serioze”.
Meta i bëri thirrje Ministrisë së Financave që të publikojë urgjentisht nivelin aktual të borxhit publik, përfshirë angazhimet e fshehura financiare që rrjedhin nga partneriteti publik-privat e të ngjashme. Qeveria nuk ka reaguar.
Burimi: Euroactiv
