FONDI SOVRAN I NORVEGJISE (krijuar me te ardhurat nga nafta)
Në vitin 1969 Norvegjia zbuloi në detin e Veriut një nga fushat naftëmbajtëse offshore më të mëdha në botë. Doli një sasi e madhe nafte e cila filloi të shitet anë e kënd globit. Ekonomia e vendit pësoi një ngritje të paparë…
Parlamenti vendosi që të ardhurat nga nafta dhe gazi të përdoreshin me shumë kujdes në mënyrë që të mos prishej ekulibri i tregut, prandaj 20 vite më pas, në vitin 1990 parlamenti miratoi legjislacionin për atë që u quajt Fondi Global Qeveritar i Pensioneve, i ndryshequajtur Fondi Sovran.
Paratë fillestare u derdhen në këtë fond 6 vite më vonë, në vitin 1996. U vendos gjithashtu që fondi të investohej kryesisht jashtë shtetit. Ai u shpërnda gradualisht në rreth 9000 kompani në 70 vende të botës. Shpërndarja u bë për të zvogëluar riskun e humbjes së parave.
Aktualisht Norvegjia merr përqindje fitimi nga këto kompani të cilat mbikqyren vazhdimisht nga ministria e financave. Fondi zotëron gjithashtu qindra ndërtesa në disa nga qytetet kryesore të botës prej të cilave grumbullon qera të konsiderueshme.
Gjatë periudhës 2022-23 Fondi siguroi mesatarisht 10 përqind të ardhura neto nga investimet. Vlera në treg e Fondit ka arritur afërsisht ne 1.433 trilionë dollarë. (1 trilion = 1milion miliona)
Cdo vit qeveria norvegjeze 20 përqind të buxhetit e krijon mbi bazën e këtij fondi. Kjo pjesë e buxhetit destinohet kryesisht për rritjen e mirëqënies sociale, shëndetësinë, arësimin dhe pensionet.
